شكی نیست كه باقالا یكی از محبوب ترین حبوبات ایران به شمار می آید. طعم، بو و مزه آن به خصوص اگر با گلپر و سركه آبپز شود، خاطرات دربند و دركه و شب های سرد زمستان را به بهترین نحو تداعی می كند! از طرف دیگر، باقالا پلو با گوشت پایه ثابت منوی غذای مهمانی ها و عروسی ها به حساب می آید و كمتر كسی پیدا می شود كه به این پلوی خوش رنگ و خوش طعم علاقه ای نداشته باشد.
باقالاقاتق نیز سمبل اصلی غذاهای شمالی است و حسابی طرفدار دارد اما محبوبیت باقالا فقط در گرو عطر و طعم نوستالژیك آن نیست بلكه خواص بی نظیرش، باقالا را به یكی از منحصر به فرد‌ترین اجزای حبوبات تبدیل كرده است. این دانه سرشار از آهن، فسفر، مس، منگنز، منیزیم، انواع ویتامین‌ها و اسیدفولیك است بنابراین برای رفع كم‌خونی بسیار مفید است اگرچه بعضی افراد با مصرف آن دچار حساسیت و كم خونی می شوند! حال اگر می خواهید با سایر ویژگی های این دانه سبزرنگ، راه های صحیح مصرف و دستورات غذایی آن آشنا شوید با ما همراه باشید.
مصرف باقالای پخته همراه با سركه و آب نیز در درمان اسهال مزمن موثر است
باقالا از عهد بوق تا امروز
باقالا از خانواده حبوبات است و گیاه بومی جنوب غرب آسیا و شمال آفریقا به حساب می آید. این دانه محصول فصل خنک به خصوص بهار است و بیشتر در مناطق سردسیری و شمالی كشور كشت می‌شود. با این حال در پاییز و زمستان در بعضی مناطق گرمسیری مانند خوزستان هم برداشت می شود. باقالا سابقه چندین هزار ساله دارد و از دیرباز توسط یونانیان، رومیان باستان و همچنین مصریان فراعنه مصرف می شد حتی نمونه هایی از باقالا در قبرهای مصریان باستان پیدا شده است!
امروزه در ایران دو نوع عمده باقالا كشت می شود؛ یكی باقالای معمولی كه به صورت خام یا پخته مصرف می شود و دیگری باقالای لوبیا مانند گیلان معروف به «پاچِ باقالا» است كه ریزتر و لطیف‌تر است اما خام خورده نمی‌شود و بیشتر در خوراک محلی «باقالا قاتُق» به كار می رود. باقالا زرد نیز همان خشک شده باقالا سبز است كه از آن در تهیه دمپختک استفاده می‌شود.
مناسب برای كم خون ها
باقالا یكی از منابع عالی فیبر و پروتئین به حساب می آید و مصرف آن همراه با برنج، تمامی پروتئین ها و اسیدهای آمینه ضروری بدن را تامین می كند. كلسیم و پتاسیم موجود در باقالا از بروز پوكی استخوان جلوگیری كرده و به كنترل فشارخون بالا كمك می‌كند. این دانه همچنین سرشار از آهن، فسفر، مس، منگنز، منیزیم، ویتامین C، ویتامین A، ویتامین K، ویتامین B و اسیدفولیک است بنابراین برای رفع كم خونی هم مفید است البته به شرطی كه نسبت به آن حساسیت نداشته باشید. لازم به ذكر است كه باقالای تازه طبع سرد و تر و باقالای خشک طبع سرد و خشک دارد. گل آن نیز طبع گرم دارد. ارزش غذایی باقالای خشک شده نیز بیشتر از باقالای تازه است اما ویتامین C باقالای تازه بیشتر است.
از گل باقالا غافل نشوید!
نه تنها باقالا بلكه گل آن نیز فواید خاص خود را دارد. جهت بهره مندی از این خواص می توانید 30 تا 60 گرم گل باقالا را در یک لیتر آب ریخته و اجازه دهید به مدت 20 دقیقه دم بكشد سپس آن را از صافی عبور دهید و یک فنجان از آن بنوشید. این نوشیدنی ضد تشنج و ادرارآور است همچنین به دفع سنگ كلیه كمک می كند و برای قولنج ها و دردهای كلیوی مفید است. بیماران مبتلا به میگرن، رماتیسم، نقرس و درد مفاصل نیز می توانند از آن بهره ببرند.
جوشانده گل باقالا ضد تشنج و ادرارآور است
باقالا و تقویت قوای جنسی
باقالا خواص جسمی و حتی روحی بسیار زیادی دارد كه از مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره كرد:
• تقویت كننده قوای جنسی است.
• ویتامین A موجود در آن باعث تقویت بینایی می‌شود.
• فسفر آن به تقویت بهره هوشی كمك می‌كند.
• باعث كاهش خستگی‌های جسمی و فكری و رفع ضعف اعصاب می‌شود.
• برای درمان رماتیسم، درد مفاصل و سیاتیك مفید است.
• باعث كاهش ورم پروستات می‌شود.
• باعث افزایش نیرو و قوت بدن در دوران نقاهت می‌شود.
• مصرف مخلوط باقالا با روغن بادام و قند به رفع گرفتگی صدا و پاكسازی ریه كمك می‌كند.
• برای رفع ورم سینه قبل از قاعدگی یا بعد از شیردهی باقالا را با آرد جو، سركه و نعناع مخلوط كرده و بپزید سپس آن را له كرده و روزی دو بار روی ناحیه متورم قرار دهید. این كار را برای سایر نواحی متورم بدن نیز می‌توانید انجام دهید.
دوستدار دستگاه گوارش
باقالا در مقایسه با سایر حبوبات بیشترین فیبر غذایی را دارد و باعث تسریع در هضم غذا می شود به خصوص اگر همراه با پوست مصرف شود. فیبر موجود در آن همچنین به كاهش چربی های خون و درمان یبوست كمك می‌كند. علاوه بر این، مصرف فیبر باعث تنظیم سطح قند خون می شود و به همین دلیل برای افراد دیابتی نیز مفید است. فیبر خطر ابتلا به سرطان های دستگاه گوارش را هم كاهش می دهد و به سم زدایی بدن از مواد مضر كمک می كند. مصرف باقالای پخته همراه با سركه و آب نیز در درمان اسهال مزمن موثر است. این دانه همچنین باعث تسكین و درمان زخم معده و رفع حالت تهوع و استفراغ می شود اما به یاد داشته باشید برای آسانتر شدن هضم آن باید ابتدا باقالا را برای 24 ساعت در آب خیس كرده و بعد بپزید.
مبتلایان به «فاویسم» مراقب باشند!
افراد مبتلا به بیماری «فاویسم» باید از خوردن و حتی بو كردن باقالا خودداری كنند! فاویسم یك بیماری ژنتیكی خونی است كه بیشتر در اثر خوردن باقالای سبز خام و گاهی فریز شده ایجاد می‌شود. گلبول‌های قرمز خون در این بیماری طی 24 تا 48 ساعت بعد از خوردن باقالا شروع به تخریب شدن می‌كند. در نتیجه علائمی چون زردی پوست و سفیده چشم، احساس خستگی، سردرد، تهوع، استفراغ، اسهال و گاهی نارسایی كلیوی و خون در ادرار ایجاد می‌شود. به عبارتی در این عارضه خون بدن كم می‌شود و فرد باید خیلی سریع خون و سرم‌های غذایی دریافت كند.
یكی از راه های جلوگیری از ابتلا به این بیماری دو لپه كردن باقالا و جوشاندن آن در آب و دور ریختن آب آن است. پخت باقالا در روغن و همراه ادویه های گرم مانند آویشن، دارچین، فلفل، میخک و گلپر نیز احتمال این عارضه را كاهش می دهد. لازم به ذكر است كه بیماران مبتلا به فاویسم در حالت عادی كاملا طبیعی هستند و هیچ علامتی ندارند و فقط در صورت مصرف باقالا دچار علامت می شوند.
باقالا چه فوایدی دارد؟
جدول ارزش غذایی باقالا
ضرر هم دارد؟!
• مصرف باقالا همراه با ماست باعث دل پیچه می شود.
• زیاده روی در مصرف باقالای تازه باعث ایجاد تاول در دهان می شود.
• از مصرف باقالا هنگام شب خودداری كنید زیرا باعث بی خوابی می شود.
• افراط در مصرف باقالا می تواند باعث نفخ یا سنگینی معده شود. برای جلوگیری از این عارضه باید ابتدا باقالا را پوست كنده و بجوشانید و بعد آب آن را دور بریزید. نفخ باقالای كهنه و بدون پوست نیز كمتر از باقالای تازه و با پوست است.
• بعضی ها معتقدند مصرف باقالا در بارداری ممكن است احتمال ابتلای جنین به بیماری فاویسم را افزایش دهد. البته این موضوع از لحاظ علمی ثابت نشده است. با این حال بهتر است قبل از مصرف آن با پزشک خود مشورت كنید.
• مبتلایان به كلسترول خون بالا، تصلب شرایین، فشار خون بالا، اسیداوریک بالا، افسردگی، نفخ، دل درد، سنگ اورات، خارش پوستی و صرع نباید در خوردن باقالا زیاده‌روی كنند.
زیبایتان می کند
• برای از بین بردن لكه‌های پوستی، باقالا را بپزید و له كنید سپس آن را مانند ماسك روی صورت خود بمالید و اجازه دهید برای 10 دقیقه روی پوست بماند.
• باقالای پخته را با شنبلیله و عسل مخلوط كنید و روی جوش‌های‌تان قرار دهید. این كار باعث نرم شدن و رسیدن جوش و بیرون آمدن چرك از آن می‌شود. این ضماد همچنین برای كاهش ورم زیر چشم مفید است.
• برای افزایش شادابی پوست یك قاشق غذاخوری پودر باقالا را با گلاب مخلوط كرده و برای 10 دقیقه روی صورت‌تان قرار دهید.
• برای جلوگیری از سفیدشدن مو، گل باقالا را له كنید و به موهای تان بمالید.
منبع : مجله سیب سبز - bartarinha.ir
