• سه شنبه, ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ - 2024 March 19
کد خبر: 429393
تاریخ انتشار: یکشنبه, ۲۹ خرداد ۱۴۰۱ ۱۰:۲۳

اسطوخودوس فرانسوی: راهنمای مراقبت و رشد گیاه

داروی گیاهی اسطوخودوس, مراقبت از گیاه اسطوخودوس, خواص اسطوخودوس فرانسوی

کاشت و نگهداری از اسطوخودوس فرانسوی

 

اسطوخودوس فرانسوی گیاهی دارویی است که خاصیت ضد باکتری قوی دارد ، از اسانس آن برای تهیه عطر و لوازم بهداشتی و آرایش استفاده می شود. 

اسطوخودوس فرانسوی ( به انگلیسی : French lavender ) با نام علمی Lavandula stoechas شناخته می شود. که دارای خواص آرام بخش ، درمان رماتیسم ، درمان التهاب سوختگی و کمک به هضم غذاست. 

 

این گیاه دارویی در ایران در استان های تهران ، خراسان رضوی ، سمنان ، کرمان و چهار محال بختیاری کشت می شود و مصارف دارویی و آرایشی – بهداشتی دارد. 

اسطوخودوس به نام " لوندر"  هم شناخته می شود ، در قدیم مردم اسطوخودوس فرانسوی را کمتر می شناختند. در زمان گذشته مردم اروپا از این گیاه برای شستشوی بدن استفاده می کرده اند ، کلمه " لاواندا " از ریشه " لاوار " به معنی تمیز کنده و شوینده گرفته شده است. 

 

این گیاه خاصیت ضد باکتری قوی داشته  از اسانس اسطوخودوس در تهیه ادکلن ، عطر ، صابون ، شامپو ، خوشبو کنده و غیر استفاده می شود. 

در حال حاضر از اسطوخودوس فرانسوی برای معالجه بیمارهای سیستم عصبی و دران رماتیسم استفاده می کنند.

 

کشت این گیاه در کشورهای فرانسه ، روسیه ، بلغارستان ، ژاپن ، آمریکا و مجارستان در وسعت زیاد انجام می شود. 

تغذیه زنبور عسل از گل های این گیاه باعث انتقال خواص دارویی و ضد باکتری آن به عسل می شود. 

 

ویژگی های اسطوخودوس فرانسوی

اسطوخودوس فرانسوی با گونه های اسپیکا ،افیسینالیس و ورا شناخته می شود. 

گیاهی مدیترانه ای است که منشا آن جنوب اروپا است و در جنوب و مرکز ایتالیا ،  یونان ، فرانسه و اسپانیا در خاک های شنی سبک و در ارتفاع 1700 متر بالاتر از سطح دریا به صورت خودرو می روید. 

 

اسطوخودوس فرانسوی گیاهی چند ساله است که ریشه اصلی آن طویل و چوبی است و انشعابات متراکم و فراوانی دارد و میتواند رطوبت را از عمق 3 – 4 متری زمین جذب کند. 

 

شکل ظاهری اسطوخودوس فرانسوی

ساقه ای ضخیم و قهوه ای رنگ دارد که در قسمت انتهایی انشعابات زیادی دارد که باعث می شود گیاهی متراکم و انبوه دیده شود.

شکل ظاهری آن بعد از چند سال حالت نیمکره ای به خود می گیرد که قطر 80 – 120 سانتی دارد.

ارتفاع ساقه ها متفاوت است و میتواند بعد از چند سال به 40 – 60 سانتی متر برسد. 

 

برگ ها 

برگها سبز تیره و نیزه ای شکل هستند که به صورت متقابل روی ساقه قرار می گیرند. طول برگها 3 – 5 سانتی متر و عرضشان 0.2 – 0.5 سانتی متر و پوشیده از کرک و حفره های دارای اسانس است. 

 

گل ها 

گل ها در انتهای ساقه های گل دهنده به صورت خوشه ای مجتمع می رویند .

ساقه های گل دهنده اسطوخودوس فرانسوی حالتی غیر منشعب دارند و ارتفاعشان 20- 40 سانتی متر است. 

رنگ گلهای اسطوخودوس فرانسوی  به طور معمول آبی و متمایل به بنفش است. 

گاهی اوقات ممکن است گلهای سفید یا قهوه ای روشن هم تولید کنند که البته اسانس این گیاهان کیفیت کمی دارد. 

 

بذر اسطوخودوس فرانسوی

میوه گیاه فندقی و حالت تخم مرغی شکل با طول 1.8 – 2.2 میلی متر به رنگ قهوه ای تیره و براق است که وزن هر میوه 0.85 – 1.1 گرم است. 

میوه ها به تدریج می رسند و بعد از رسیدن ، بذر از گیاه جدا شده و به اطراف پراکنده می شود. 

بذر این گیاه تا 3 – 4 سال قدرت رویشی مناسبی دارد. 

برای برداشت بذر باید گیاهان سالم تر ، قوی تر و پر گل تر که بدون علف هرز است را انتخاب کنید. 

میوه ها از اوایل تابستان به تدریج می رسند. 

هنگامی که رنگ بذرها قهوه ای و تیره شد باید ساقه های گلدر را برداشت و خشک کنید و بوجاری کرده ، تمیز و بسته بندی نمایید. 

تاخیر در برداشت باعث ریختن بذرها می شود. 

به طور کلی در هر هکتار 200 – 300 کیلو بذر قابل برداشت است. 

 

اسانس اسطوخودوس فرانسوی

گیاه اسطوخودوس فرانسوی به دلیل وجود اسانس بوی مطبوعی دارد . اسانس آن در برگ ها و گل های اسطوخودوس فرانسوی در حفره هایی مخصوص ساخته می شوند. 

اسانسی که در گل ها ساخته می شود نسبت به اسانس برگ ها کیفیت بهتری دارد. 

 

مقدر اسانس بسته به نوع گیاه و شرایط رشد میتواند بین 0.5 – 1.5  درصد متفاوت باشد. 

مهم ترین ترکیب تشکیل دهنده اسانس اسطوخودوس فرانسوی : لینالیل استات ( 35 – 60  درصد ) ، لینالول ، کامفور ،گرانیول ، کومارین ، فلاونوئیدو استرول است. 

 

طول عمر و زمان رویش اسطوخودوس فرانسوی

دوره رویش اسطوخودوس فرانسوی بسیار طولانی است. این گیاه حدود 20 – 30سال عمر میکند و به طور متوسط 15 – 20 سال بازدهی اقتصادی دارد. 

رشد اولیه گیاه بسیار کند است.

گیاهان معمولا در سال اول گل می دهند. 

از سال دوم  گلدهی در اوایل فروردین شروع می شود  و معمولا گلهایشان را اواخر خرداد ظاهر شده تا مرداد گلدهی ادامه دارد. 

هوای سرد و بارندگی میتواند گلدهی را حدود 15 روز به تاخیر بیندازد. 

هوای گرم و خشک باعث تسریع گلدهی می شود. 

 

شرایط لازم برای کاشت اسطوخودوس فرانسوی

اسطوخودوس فرانسوی از گیاهان مناطق خشک و نیممه خشک است و نیاز به تابش نور زیاد ، هوای گرم  و رطوبت کم دارد تا بتوانید بهترین کیفیت و بیشترین مقدار اسانس را از گیاه بگیرید. 

 

بر اساس تحقیقات انجام شده مقدار و کیفیت اسانس ارتباط مستقیم با نور خورشید دارد. 

کاشت اسطوخودوس فرانسوی در محلی که نور کافی ندارد باعث کاهش مقدار اسانس گل ها و کاهش ترکیبات استری از جمله لینالیل استات به میزان 41 – 55 درصد میشود می شود. 

 

اسطوخودوس فرانسوی را نباید در زمین های گود و مناطق سرد بکارید . تحمل سردی این گیاه فقط تا دمای 15- 20 درجه سانتیگراد است و در فصل بهار که زمان گلدهی گیاه است حساسیت زیادی به سرما دارد و به سرعت دچار سرمازدگی شده و خشک می شود. 

 

این گیاه نیاز به رطوبت زیادی ندارد ، آبیاری زیاد میتواند مقدار اسانس را بین 30 – 50 درصد کاهش بدهد. این گیاه در مرحله تشکیل گل می تواند خشکی را برای مدتی طولانی تحمل کند. 

بهترین خاک برای کشت اسطوخودوس فرانسوی خاک های سبک حاوی ترکیبات کلسیم و عناصر غذایی است. PH مناسب خاک برای این گیاه 2.8 – 4.6 است. 

 

با اینکه این گیاه در هر خاکی میتواند رشد کند ولی برای تولید انبوه و مصارف تجاری نباید از خاکهای سنگین که تهویه هوای مناسبی ندارند و آب را در خود نگه میدارند استفاده کنید. 

 

اسطوخودوس فرانسوی, اسطوخودوس, خواص اسطوخودوس فرانسوی,

کاشت اسطوخودوس فرانسوی

 

تناوب کشت مناسب با اسطوخودوس فرانسوی

اسطوخودوس فرانسوی 15 – 20 سال در محل کاشت باقی می ماند بنابراین از قبل باید خاک را کاملا آماده کنید و مواد غذایی مورد نیاز را به خاک اضافه کنید. 

اسطوخودوس فرانسوی جوان به سموم علف کش بسیار حساس است بنابراین فقط میتوانید در زمین هایی آن ها را بکارید که قبلا نیاز به مصرف علف کش پیدا نکرده اید ، مثلا ذرت یکی گیاه مناسب برای کاشت تناوبی قبل از اسطوخودوس است. 

 

در صورت استفاده از علف کش ها در زمین زراعی برای خنثی شدن اثر آن باید 3 سال زمین آیش باقی بماند. 

بعد از اتمام دوره بازدهی اسطوخودوس ، زمین کشاورزی از عناصر غذایی تهی می شود بنابراین تناوب کشت بعد از اسطوخودوس فرانسوی را باید به گیاهانی اختصاص دهید که باعث افزایش کیفیت و مواد غذایی خاک می شوند. 

 

عناصر غذایی مورد نیاز اسطوخودوس فرانسوی

برای کاشت تجاری اسطوخودوس فرانسوی باید خاکی که برای کشت  انتخاب میکنید دارای ترکیب مناسبی باشد بر اساس تحقیقات انجام شده برای تولیدهر صد کیلوگرم گل اسطوخودوس فرانسوی ، گیاهان باید مواد زیر را از خاک جذب کنند :

0.8 کیلوگرم ازت

0.2 کیلوگرم اکسید فسفر

0.8 کیلوگرم اکسید پتاس

یکی از بهترین مواد تغذیه کننده خاک قبل از کشت اسطوخودوس فرانسوی ، استفاده از کودهای حیوانی کاملا پوسیده است. 

 

توصیه می شود در فصل پاییز برای آماده سازی خاک در هر هکتار  35 – 50 تن کود حیوانی کاملا پوسیده ، 70 – 80 کیلوگرم اکسید فسفر و 100 – 150 کیلوگرم اکسید پتاس به خاک پایه اضافه کنید. 

در فصل بهار سال اول رویش م در هر هکتار 70 – 80 کیلوگرم  ازت به صورت سرک در اختیار گیاهان قرار بدهید. 

 

با توجه به شرایط اقلیمی و نوع خال توصیه می شود هرساله مقدار مناسب از عناصر مختلف را به زمین زیر کشت اسطوخودوس فرانسوی اضافه کنید. 

هر سال در فصل پاییز به ازای هر هکتار : 60 – 100 کیلوگرم ازت ، 50 – 60 کیلوگرم اکسید فسفر و 80 – 120 کیلوگرم اکسید پتاس به خاک اضافه کنید و مابقی را در فصل بهار به صورت سرک به خاک بیفزایید. 

بر اساس تحقیقات انجام شده بعد از اولین برداشت استفاده از کودهای ازت و محلول های غذایی مناسب نیست و میتواند مقاومت گیاه به زمستان را کاهش بدهد. 

 

آماده سازی خاک برای کاشت اسطوخودوس فرانسوی

آماده سازی خاک برای کاشت اسطوخودوس فرانسوی باید از یک سال قبل شروع شود. 

بعد از اضافه کرده کود حیوانی باید زمین را به عمق 35 – 40 سانتی متر شخم بزنید .

1.5 – 2 ماه قبل از کاشت گیاه باید کودهای شیمیایی مورد نیاز را به خاک اضافه کنید و دوباره به عمق 18 – 20  سانتی متر شخم بزنید تا با خاک مخلوط شود. 

در اواخر زمستان باید خاک را صاف کرده و سنگ ها را جمع آوری کرده و سطح زمین را برای کاشت آماده کنید. 

 

خواص اسطوخودوس فرانسوی, رایحه اسطوخودوس, کاشت اسطوخودوس فرانسوی

زمان کاشت اسطوخودوس فرانسوی

 

زمان مناسب کاشت اسطوخودوس فرانسوی

برای کاشت اسطوخودوس فرانسوی از بذر یا قلمه زدن استفاده می کنند. 

آذر ماه ، نیمه دوم اسفند و اوایل بهار زمانی مناسب برای کاشت بذر در خزانه های هوای آزاد است. 

فاصله ردیف های کاشت باید 35 – 40 سانتی متر در خزانه های بزرگ یا 15 – 20 سانتی متر در خزانه های کوچک باشد. 

کاشت بذرها در فصل پاییز باید در عمق 0.5 – 1 سانتی متری باشد و در فصل بهار در عمق 1 – 1.5 سانتی متری قرار بگیرند. 

برای کشت هر هکتار زمین به 7 – 9 کیلوگرم بذر نیاز دارید. 

 

اواخر شهریور تا اوایل مهر و اوایل بهار سال بعد زمانی مناسب برای انتقال نشاها به زمین اصلی است. 

بهتر است نشاها در ردیف هایی با فاصله 100 سانتی متری کاشته شود و فاصله بوته ها در هر متر طولی 80 – 100 سانتی متر باشد. 

اگر سطح کشتتان کوچک است و نیازی به استفاده از ماشین آلات کشاورزی ندارید میتواند گیاهان را متراکم تر و با فاصله 50 سانتی متری بکارید. 

 

اوایل شهریور تا اوایل مهر بهترین زمان برای تکثیر گیاه با روش قلمه زدن در خزانه زیر پلاستیک است. 

اردیبهشت زمانی مناسب برای ریشه دار کردن قلمه ها در خزانه هوای آزاد محسوب می شود. 

با توجه به وضعیت ریشه باید زمانی مناسب برای انتقال قلمه های ریشه دار شده به زمین اصلی را انتخاب کنید که میتواند اردیبهشت و خرداد یا پاییز سال بعد باشد. 

 

روش کاشت بذر اسطوخودوس فرانسوی

برای کاشت بذر اسطوخودوس فرانسوی از روش غیر مستقیم و در خزانه هوای آزاد استفاده میکند. 

اگر بذرها در فصل بهار کاشته شوند برای بهبود توان رویشی باید مدتی در دمای منفی 1 – منفی 2 درجه سانتیگراد نگهداری شوند.و بعد از کاشت با استفاده از غلتک مناسب میتوانید برای هماهنگی رویش بذرها استفاده کنید. 

 

بذرها در فصل پاییز یا اوایل بهار سال آینده سبز می شوند.

برای تقویت بوته ها و توسعه ریشه ها باید آبیاری منظم باشد ، علفهای هرز وجین شود و فاصله گیاهان را در مرحله 4 – 5 برگی باید زیاد کنید به طوری که هر دو بوته در یک ردیف 5 سانتی متر از هم فاصله داشته باشند. 

 

ارتفاع گیاهان در خزانه باید به حدود 18 – 20 سانتی متر برسد .

ساقه را میتوانید از فاصله 8 – 10 سانتی از سطح زمین هرس کنید تا شاخه های متعدد روی ساقه اصلی تولید شود. 

 

نشاها هنگام نتقال به زمین اصلی باید چند سانتی متر بالاتر از منطقه یقه کاشته شوند. 

انتقال نشاها در فصل بهار به زمین اصلی نیاز به آبیاری بیشتری دارد ولی انتقال در فصل پاییز نیاز به دفعات آبیاری کمتری خواهد داشت. 

در هر هکتار زمین حدود 20 هزار بوته نیاز دارید. 

 

روش کاشت قلمه اسطوخودوس فرانسوی

از پایه های مادری یک ساله ، ساقه های سبز و از پایه های مادری چهار پنج ساله ، ساقه های خشبی به طول 12 – 20 سانتی جدا کرده و سپس در خزانه می کاریم . 

قلمه ها را در عمق 4 – 5 سانتی در ردیف های 6 – 10 یانتی با فاصله 2 – 3 سانتی می کاریم. 

 

در هر متر مربع از خزانه میتوانید 600 – 800 قلمه بکارید. 

اگر از خزانه هوای آزاد استفاده میکنید بهتر است با ایجاد سایبان ، ریشه زدن قلمه ها را تسریع کنید.

آبیاری و وجین منظم علف های هرز در سرعت ریشه زنی قلمه ها بسیار موثر است. 

در زمستان برای پیشگیری از سرمازدگی باید روی قلمه ها را با نایلون بپوشانید .

 

قلمه هایی که ریشه قوی و محکمی دارند را میتوانید به زمین اصلی منثل کنید. اگر طول ریشه ها بیشتر از 15 سانتی متر شده باشد باید آن ها را هرس کنید و قلمه ها را 4 – 5 سانتی متر بالاتر از منطقه یقه بکارید. 

 

 بذر اسطوخودوس فرانسوی, طول عمر بذر اسطوخودوس فرانسوی, اسطوخودوس فرانسوی

نحوه مراقبت از اسطوخودوس فرانسوی

 

روش مراقبت از اسطوخودوس فرانسوی

در سال اول رویش گیاه کند است و وجین کردن علفهای هرز یا آماده کردن بستری بدون علف هرز کمک زیادی بهبود رشد گیاه مینماید. 

در سال اول ساقه گیاهان را به طول 8 – 10 سانتی هرس میکند تا شاخه های متعدد بزند و پرپشت شود. 

 

در سال دوم ساقه گیاه به طول 15 – 18 سانتی متر هرس می شود تا طول ساقه ها یکسان شود.  در سطوح کشت وسیع از ماشین برای این کار استفاده می شود. 

در سال سوم گیاهان شکل ثابت نیم دایره ای گرفته اند و دیگر نیازی به هرس ندارند. 

اواخر سال اول کشت باید بوته های خشک را با بوته های جدید جایگزین کنید تا تراکم ردیف ها یکسان باشد و هنگام برداشت مکانیزه با مشکل کاهش کیفیت محصول روبرو نشوید. 

 

روش از بین بردن علفهای هرز 

برای از بین بردن علف های هرز هم باید از روش های شیمیایی و هم مکانیکی استفاده کنید. 

از آنجا که اسطوخودوس های جان به علف کش ها حساسیت دارند باید از انواعی استفاده کنید که ماده موثره آنها پرومترین باشد. 

1 – 2 هفته قبل از انتقال نشاها به زمین میتونید در هر هکتار از 5 کیلوگرم مرکازین استفاده کنید. 

قبل از انتقال ریشه گیاهان را با کربن فعال و گل رس نرم بپوشاید و سپس به خاک منتقل کنید تا کمترین اثر علف کش ها به ریشه گیاهان برسد. 

 

بعد از آن میتوانید از علف کش آفالون به اندازه 5 کیلو در هر هکتار به صورت محلول پاشی استفاده کنید. 

برای از بین بردن علف های هرز در مزرعه چند ساله میتوانید در هر هکتار از 7 – 7 کیلوگرم علف کش مرکازین استفاده نمایید. از آنجا که اثر این علف کش ها فقط 2 – 3 ماه است باید از وجین مکانیکی هم استفاده کنید.

 

استفاده از علف کش هونکازین به مقدار 4 – 5 کیلو در هر هکتار در اواخر پایین نقش مهمی در از بین بردن علفهای هرز دارد. 

استفاده نادرست از علف کش ها میتواند باعث کاهش عملکرد گل و اسانس شود. به عنوان مثال تحقیقات نشان داده است که استفاده از هونکازین در فصل بهار یا در روز های بارانی یا استفاده بیش از حد از آن باعث کاهش اسانس تا 50 درصد می شود. 

 

یکی از اصلی ترین علف های هرز اسطوخودوس فرانسوی ف شبندر سفید است که تا 10 سال در بین این گیاهان میتواند رشد کند. برای از بین بردن آن میتوانید از علف کش سینبار به اندازه 4 – 6 کیلو در هر هکتار استفاده کنید.

به طور کلی برای استفاده از نوع و میزان علف کش ها حتما باید از یک متخصص در این زمینه کمک بگیرید  تا دچار افت کیفیت محصولات نشوید. 

 

برداشت محصول اسطوخودوس فرانسوی

گل های باز شده اسطوخودوس فرانسوی بیشتر مقدار اسانس رادارند. 

گل ها در اواخر بهار باز می شوند و معمولا 7 -8 روز مرحله گلدهی گیاه طول می شود و از آنجاکه در سطوح وسیع امکان برداشت گل ها در کوتاه مدت وجود ندارد باید از همان روز اول گلها را برداشت کرد. 

 

ساقه گل دهنده باید از مکان مناسب قطع شود و اگر از نیمه قطع شود باعث ناهماهنگی در تولید گل در سال بعد خواهد شدو برداشت محصول را با مشکل مواجه می کند. 

اگر ساقه پایین تر از حد معمول چیدده شو کیفیت اسانس کاهش پی میکند. 

ساقه گل دهنده را باید از حد فاصل بن ساقه های برگدار ( قسمت بالای برگ ) و قسمت گل دهنده ( انتهای گل ) برداشت کرد. 

 

گل ها را میتوان با داس یا ماشین برداشت مخصوص برداشت نمود.

در مزارع بزرگ ماشین های برداشت در هر 10 ساعت 100 – 15 کیلو ساقه گل دهنده را در گیاهان 5 – 8 ساله برداشت می کنند. 

گل ها بلافاصله در کیشه ریخته شده و برای استخراج اسانس به کارخانه منتقل می شوند. 

اگر گل ها را برای دم کردن میخواهید باید آن ها را در سایه یا با استفاده از خشک کن الکتریکی در دمای 40 – 45 درجه خشک نمایید. 

 

مقدار محصول در سال اول 0.4 – 0.7 گل تازه در هکتار است.

سال دوم : 1.5 – 2 تن

سال سوم : 3 – 3.5 تن

سال چهارم به بعد 3.5 – 4 تن 

از هر 8 – 10 کیلوگرم گل تازه 1 کیلوگرم گل خشک بدست می آید. 

مقدار اسانس تولیده شده هم متفاوت است و در سال دوم حدود 8 – 16 کیلو

سال سوم : 8 – 16 کیلو

سال چهارم : 15 – 20 کیلو

سال پنجم به بعد :  20 – 26 کیلو در هر هکتار است. 

 

منبع : بیتوته


منبع: http://www.beytoote.com/scientific/nature/french02-lavender.html
بازدید: 3864

تعداد نظرات: 0
منتشر نشده: 0

کد امنیتی
کد جدید




Scroll to Top