بهترین رژیم غذایی برای بیماران مبتلا به نقرس: چه بخوریم و از چه چیزی اجتناب کنیم؟

 نقرس و رژیم غذایی خاص

نقرس نوعی بیماری مفصلی است که حمله های ناگهانی و شدیدی دارد. نقرس می تواند با بیماری های دیگر از جمله بیماری قلبی عروقی و کلیوی ارتباط داشته باشد، اما برای پیشگیری از عوارض شدید این بیماری، عود و یا پیشرفته شدن آن می توان رژیم غذایی خاصی را رعایت کرد. در ادامه به رژیم غذایی مناسب این بیماران می پردازیم.

نقرس چیست؟

نقرس بیماری مفصلی است که در آن مفاصل ملتهب و دردناک می شوند و بیشتر انگشت پاها را درگیر می کند. علت اصلی این بیماری ازدیاد ماده ای اضافی به نام اسیداوریک است، این اسید در اثر هضم غذا در بدن ایجاد می شود و با افزایش غلظت آن در خون، مقدار اضافی به مفاصل منتقل می شود و در آن نواحی تجمع می یابد، همین عامل می تواند باعث ایجاد درد شدید و التهاب شود.

حملات نقرس شدید و ناگهانی هستند و بیشتر در طول شب اتفاق می افتند که می توانند ۳ تا ۱۰ روز ادامه داشته باشند. این حملات هنگامی اتفاق می افتد که بدن نمی تواند اسیداوریک اضافی را دفع کند. برخی افراد به دلایل ژنتیکی و یا رژیم غذایی نامتعادل؛ دارای اسید اوریک زبادی هستند، اما در هر صورت می توان با رعایت رژیم غذایی خاص این بیماری را کنترل کرد.

درد انگشت پا در بیماری نقرس

تاثیر رژیم غذایی بر بیماری نقرس

برخی مواد غذایی دارای مقدار بیشتری اسیداوریک هستند و فرد ممکن است بعد از مصرف آنها دچار حمله نقرسی شود. مواد غذایی دارای ماده ای بنام پورین هستند که بعد از هضم غذا می تواند اسیداوریک تولید کند.

اسید اوریک برای افراد سالم مشکلی ایجاد نمی کند زیرا بدن آنها توانایی دفع مقدار اضافی آن را دارد. طبق تحقیقات کاهش مصرف موادغذایی دارای پورین و یا مصرف صحیح آنها می تواند حملات نقرس را بسیار کاهش دهد.

مواد غذایی که موجب افزایش غلظت پورین در بدن می شود باید از رژیم غذایی بیماران مبتلا به نقرس حذف شود. گوشت قرمز، مشروبات الکلی، شراب و... دارای مقادیر متفاوتی از پورین هستند. طبق مطالعات سبزیجاتی که دارای پورین هستند، حملات نقرس ایجاد نمی کنند اما در مقابل نوشیدنی های دارای فروکتوز حتی اگر فاقد پورین باشند؛ خطر نقرس و حملات آن را بالا می برد.

طبق تحقیقات فروکتوز می تواند تا ۶۲ درصد خطر بروز نقرس را افزایش دهد. لبنایت کم چرب، ویتامین ث و... می توانند با کاهش اسید اوریک از حملات نقرس جلوگیری کنند. برخی مواد غذایی با وجود اینکه پورین ندارند یا غلظت آن کم است، می توانند حملات نقرس را افزایش دهند.

رعایت کردن رژیم غذایی مناسب می تواند علاوه بر کنترل وزن، به کاهش حملات نقرس کمک کند، در این رژیم لازم نیست که پورین به شکل کامل از وعده های غذایی حذف شود بلکه باید مقدار آن را محدود کرد.

رژیم غذایی مناسب برای بیماران مبتلا به نقرس

چه غذاهایی برای مبتلایان به نقرس مناسب است؟

مواد غذایی که دارای کمتر از ۱۰۰ میلی گرم پورین در هر ۱۰۰ گرم ماده هستند؛ به عنوان غذای کم پورین شناخته می شوند. مصرف غذاهای کم پورین برای بیماران نقرس مناسب است. غذاهایی که این بیماران باید در رژیم غذایی خود قرار دهند عبارتند از:

• آجیل ها: همه ی مغزها و دانه ها مقدار پورین کمی دارند.

• نوشیدنی ها: در صورت مصرف به اندازه ی چای سبز، چای سیاه و قهوه می توان علائم نقرس را کاهش داد.

• غلات کامل: برنج قهوه ای، جو دوسر و به طور کلی غلات سبوس دار و کامل می توانند از حملات نقرس پیشگیری کند.

• روغن گیاهی: روغن های گیاهی شامل کلزا، نارگیل، تخم کتان، زیتون و کانولا می توانند علائم نقرس را کاهش دهد.

• حبوبات: انواع حبوبات شامل عدس، لوبیا، سویا و... دارای پروتئین گیاهی هستند که می توانند برای بیماران نقرس مفید باشد. (در صورتی که مقدار اسید اوریک بدن بیمار بالا است و درد شدید وجود دارد مصرف حبوبات باید متوقف شود.)

• گیاهان و ادویه ها: مقدار پورین در این مواد بسیار کم است و مصرف آنها در کنترل مقدار اسید اوریک موثر است، بنابراین این مواد می توانند به کاهش خشکی مفاصل کمک کنند.

لبنیات: لبنایتی که مقدار چربی کمتری دارند منبع خوبی از پروتئین محسوب می شوند و می توانند فرد را از ابتلا به نقرس محافظت کنند.

• سبزیجات: همه سبزیجات از جمله سیب زمینی، نخود، قارچ، بادمجان و سبزیجات برگدار تیره رنگ؛ برای بیماری نقرس مفید هستند زیرا مقدار پورین کمی دارند، بنابراین می توانند از حملات نقرس جلوگیری کنند و درد مفاصل را کاهش دهند.

• میوه: همه ی میوه ها برای نقرس مفید هستند؛ برای مثال گیلاس می تواند سطح اسیداوریک را کاهش دهد و درد بیماران مبتلا به نقرس را تا حد زیادی کاهش دهد.

• ویتامین سی: این نوع ویتامین می تواند اسید اوریک را کاهش دهد. بیمار می تواند از پزشک درخواست کند برای کاهش علائم و حملات نقرس؛ مکمل ویتامین سی با دوز ۵۰۰ میلی گرم را برای او تجویز کند.

مصرف مارچوبه برای بیماران نقرسی مضر است

کدام مواد غذایی برای بیماران مبتلا به نقرس نامناسب است؟

افراد مبتلا به نقرس برای کاهش حملات نقرس باید مصرف غذاهای دارای پورین را به حداقل برسانند. غذاهایی که بیشتر از ۲۰۰ میلی گرم پورین در هر ۱۰۰ گرم ماده دارند؛ جزء غذاهای سرشار از پورین محسوب می شوند و مصرف آنها برای برای افراد مبتلا به نقرس بسیار ضرر دارد.

فروکتور که در برخی مواد غذایی مثل کمپوت وجود دارد؛ می تواند حملات نقرس را به شدت افزایش دهد. طبق مطالعات افرادی که مقدار زیادی فروکتوز در رژیم غذایی خود دارند ۶۲ درصد بیشتر در معرض خطر نقرس هستند. غذاهایی که سرشار از پورین هستند شامل:

• مارچوبه و قارچ

• جگر، دل، قلوه، کله پاچه، سیرابی

• محصولات مخمری شامل مخمر تغذیه ای

• گوشت حیواناتی مثل قرقاول و گوزن

• قندهای اضافه شده مثل فروکتوز موجود در شربت ذرت

• غذاهایی دریایی شامل خرچنگ، صدف و میگو

• نوشیدنی های دارای قند بالا مثل نوشابه و آب میوه

• ماهی های دارای روغن زیاد مثل؛ ماهی تن، ساردین، آنچوی و شاه ماهی

• الکل و آبجو می توانند خطر حملات نقرس را افزایش دهند بنابراین بیماران باید از مصرف الکل پرهیز کنند به خصوص در زمان شروع حملات.

• از مصرف غلات تصفیه شده مانند نان های سفید، کیک و کلوچه باید پرهیز شود ( این مواد غذایی فروکتوز زیادی ندارند اما به دلیل ارزش غذایی پایین و افرایش مقدار اسیداوریک می توانند مضر باشند)

رژیم غذایی باید دارای مقدار مناسبی از گوشت باشد

رژیم غذایی معتدل:

بیماران مبتلا به نقرس می توانند در حد تعادل از گوشت قرمز، دل، جگر و...  استفاده کنند این افراد می توانند ۱۱۵ تا ۱۷۰ گرم گوشت در هفته مصرف کنند.

ماهی های سالمون و کنسروی که نسبت به سایر ماهی ها پورین کمتری دارند نیز اگر در حد تعادل نگه داشته شود می توانند مصرف شوند.

رژیم غذایی روزانه مناسب برای افراد مبتلا به نقرس:

رعایت رژیم غذایی کمک می کند که فرد احساس بهتری داشته باشد، همچنین احتمال حملات و علائم را نیز به حد زیادی کاهش می دهد.

صبحانه:

• غلات سبوس دار و تصفیه نشده

• غلات بدون شیرینی 

• لبنیات کم چرب

• قهوه و یا آب

• توت فرنگی تازه ( یک فنجان)

ناهار:

• ۶۰ گرم از سینه ی مرغ

• یک رول از نان سبوس دار

• سبزی و سالاد

• آجیل ( یک قاشق غذاخوری)

• سرکه بالزامیک و روغن زیتون 

• شیر کم چرب یا آب

عصرانه:

• میوه 

• آب

شام:

• ۱۰۰ گرم ماهی کباب شده

• لوبیا سبز بخارپز شده

• ماکارونی سبوس دار ( یک یا یک و نیم فنجان) همراه با روغن زیتون مصرف شود.

• فلفل لیمویی پخته

• آب

• ماست کم چرب

• میوه ( مثلا یک فنجان خربزه)

تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی باعث بهبود نقرس می شود

تغییر سبک زندگی برای بهبود نقرس:

با تغییر یکسری عادات در زندگی می توان حملات نقرس و احتمال شدید شدن بیماری را تا حد زیادی کاهش داد:

کاهش وزن 

با کاهش وزن عملکرد انسولین بهبود می یابد و می تواند سطح اسیداوریک را پایین آورد و به دنبال آن حملات را تا حد زیادی کاهش دهد.

ورزش 

ورزش می تواند سطح اسیداوریک را در بدن متعادل کند، علاوه بر این می تواند سبب کاهش وزن و بهبود عملکرد دستگاه های بدن شود.

مصرف آب

مصرف آب می تواند حملات نقرس را کاهش دهد زیرا موجب خروج اسیداوریک اضافی از طریق ادرار وعرق می شود.

کاهش مصرف مشروبات الکلی

دفع مشروبات الکلی نسبت به اسید اوریک برای کلیه ها اولویت دارد بنابراین مصرف مشروبات الکلی می تواند مقدار اسیداوریک را در بدن افزاش دهد و حملات نقرس را تشدید کند.